جراحی رفراکتیو
اعمال جراحی رفراکتیو به کلیه جراحی‌هایی اطلاق می‌شود که برای اصلاح عیوب انکساری و حذف عینک انجام میشوند. این جراحی‌ها به دو دسته کلی جراحی‌های کراتورفراکتیو و جراحی‌های بر مبنای تعبیه لنز داخل چشمی تقسیم بندی میشوند. در جراحی‌های کراتورفراکتیو اصلاح عیوب انکساری بر روی قرنیه انجام می‌شود. در حال حاضر چند تکنیک عمده در این بخش وجود دارد که شامل پی آر کی، ترانس پی آر کی، فمتولیزیک و اسمایل می‌باشند که در مطالب بعدی توضیحاتی در خصوص هر یک ازین جراحی‌ها و مزایا و معایب آنها ارائه می‌شود.
توجه داشته باشید که در هر یک از این روش‌ها از تکنیک خاصی برای اصلاح عیوب انکساری استفاده می‌شود. نتیجه نهایی تمامی این روش‌ها اصلاح عیوب انکساری و حذف عینک بوده و هرکدام از تکنیک‌ها مزایا و معایب خود را داشته و هیچ روشی برتری مطلق نسبت به روش دیگر ندارد و بر اساس میزان عیوب انکساری، شرایط قرنیه و شرایط بالینی فرد مناسب‌ترین روش برای بیمار به صلاح دید جراح انتخاب می‌شود. در مواردی که میزان عیوب انکساری و شرایط بالینی و قرنیه شما برای انجام چند روش مناسب باشد، این موضوع از طرف جراح به شما اطلاع رسانی و در این شرایط شما می‌توانید بر اساس مزایا و معایب هر تکنیک نوع جراحی خود را انتخاب نمائید.
پی آر کی
در تکنیک PRK (پی آر کی) سطحی‌ترین لایه قرنیه (اپی تلیوم) توسط جراح برداشته شده لایه اصلی قرنیه (استروما) با استفاده از لیزر اگزایمر متناسب با عیب انکساری شما اصلاح می‌گردد و در نهایت لنز پانسمان روی قرنیه تا ترمیم لایه اپی تلیوم سطحی قرار داده می‌شود. مزیت اصلی این تکنیک حفظ استحکام قرنیه و امکان اصلاح در قرنیه های نازک بوده، معایب اصلی آن سوزش، اشک ریزش و ناراحتی مختصر در چند روز اول بعد عمل و حصول دید مناسب حدود یک ماه بعد از جراحی می‌باشد.
ترانس پی آر کی
در این تکنیک لایه سطحی قرنیه (اپی تلیوم) توسط خود لیزر برداشته شده به عبارت دیگر این روش تماما لیزری بوده و هیچ تماسی با چشم توسط ابزار وجود ندارد. مزیت اصلی این تکنیک نسبت به پی آر کی برداشت لیزری اپی تلیوم و عدم تماس ابزار جراحی با قرنیه بوده در افراد مضطرب و پراسترس می‌تواند بسیار کمک کننده باشد. هم چنین این تکنیک گزینه مناسبی برای اصلاح عیوب انکساری در قرنیه‌های با نامنظمی و اعوجاج بالا و هم چنین در موارد اصلاح مجدد (افراد با سابقه قبلی لیزیک، پی آر کی، آر کی) می‌باشد.
دستگاههای لیزر محدودی قابلیت انجام این تکنیک را دارند که از مهم ترین آنها می‌توان به دستگاه لیزر شویند ۱۰۵۰ اشاره کرد که سریعترین و دقیق‌ترین لیزر ۷ بعدی حال حاضر دنیاست.
فمتو لیزیک
در تکنیک فمتو لیزیک، ابتدا فلپ نازکی از قرنیه توسط یک لیزر خاص (فمتولیزر) ایجاد و سپس با استفاده از لیزر اگزایمر استرومای قرنیه متناسب با عیب انکساری شما اصلاح می‌شود. در این تکنیک از دو سیستم لیزری استفاده شده و زمان عمل جراحی نسبت به روش‌های دیگر کمی بالاتر می‌باشد.
مزایای اصلی این تکنیک، حصول دید مناسب در فاصله کوتاه بعد از جراحی وعدم وجود علائم درد و ناراحتی بعد از عمل و همینطور دوره نقاهت کوتاه، عدم نیاز به درمان دارویی طولانی مدت، عدم نیاز به پیشگیری جدی از نور UV، عدم نیاز به پیگیری طولانی مدت بعد ازعمل می‌باشد. مهم‌ترین محدودیت لیزیک لزوم وجود قرنیه با ضخامت و استحکام مناسب است. خشکی چشم در این روش نسبت به روش‌های دیگر اندکی بیشتر ولی گذرا است.
اسمایل
در تکنیک اسمایل، توسط فمتو لیزر برش‌های بسیار ظریفی در قرنیه شما انجام و لایه‌ای از قرنیه که متناسب با عیب انکساری شما برش خورده است از قرنیه جدا و خارج می‌شود. مهم‌ترین مزایای این روش، حصول دید مناسب در فاصله کوتاه بعد از جراحی وعدم وجود علائم درد و ناراحتی بعد از عمل و همینطور دوره نقاهت کوتاه، عدم نیاز به درمان دارویی طولانی مدت، عدم نیاز به پیشگیری جدی از نور UV، عدم نیاز به پیگیری طولانی مدت بعد ازعمل وعدم تغییر قابل ملاحظه در استحکام قرنیه می‌باشد.
جراحی‌های مبتنی بر تعبیه لنز داخل چشمی
بطور کلی همیشه گزینه اول برای اصلاح عیوب انکساری اصلاح بر روی قرنیه بوده در مواردی که میزان عیب انکساری بالاتر از محدوده قابل اصلاح با لیزر باشد و یا قرنیه ضخامت و یا استحکام لازم برای انجام لیزر را نداشته باشد گزینه بعدی تعبیه لنز داخل چشم می‌باشد. این لنزها در دو تیپ کلی موجود می‌باشند:
- لنزهای اتاقک قدامی که روی عنبیه قرار می گیرند. شایع ترین نوع لنزهای این دسته لنزهای آرتیزان و آرتی فلکس هستند.
- لنزهای اتاقک خلفی که پشت عنبیه و روی عدسی خود فرد قرار می گیرند شایع ترین لنز در این دسته لنز آی سی ال (ICL) می باشد.
تعبیه لنزهای داخل چشمی عیوب انکساری را بطور کامل اصلاح می‌نمایند و از نظر اپتیکی کیفیت بسیار بالایی دارند. در بیماران با عیوب انکساری بالای حد محدوده لیزر و نیز در بیماران با قرنیه نازک گزینه انتخابی برای اصلاح هستند. معایب اصلی این روش نیاز به جراحی در اتاق عمل، بیهوشی کوتاه و هزینه نسبتا بالا نسبت به روش های لیزری است.
سئوالات شایع در خصوص جراحی رفراکتیو اصلاح عیوب انکساری
آیا امکان انجام این عمل برای هر فردی که از عینک استفاده میکند وجود دارد؟
برای انجام جراحی رفراکتیو چشم باید شرایط ایده آل برای انجام جراحی داشته باشد. معاینه کامل قبل از عمل و تصویربرداری از قرنیه انجام شود. برای انجام جراحی موفق لازم است چشم از سلامتی کامل برخوردار بوده و ضخامت و استحکام قرنیه برای انجام لیزر مناسب باشد.
از چه سنی می توانم اقدام به انجام جراحی کنم؟
حداقل سن برای انجام جراحی رفراکتیو ۱۸ سال تمام است، گرچه لازم است شماره عینک ثابت شده باشد.
ثابت بودن شماره عینک به چه معنی است؟ آیا تغییرات جزئی می‌تواند مورد قبول باشد؟
شماره عینک زمانی ثابت تلقی می‌شود که در یکسال گذشته تغییرات کمتر از نیم نمره و در شش ماه گذشته کمتر از ۰/۲۵ نمره باشد.
آیا روش جراحی توسط خودم تعیین می شود؟
بعد از انجام معاینه و بررسی‌های لازم مناسب‌ترین روش متناسب با شماره چشم و وضعیت قرنیه به شما پیشنهاد می‌شود. در پاره‌ای موارد تنها امکان انجام یک روش خاص وجود داشته که به شما اعلام می‌شود. در مواردی که قرنیه و شماره چشم برای انجام روش‌های مختلف مناسب باشد، این موضوع به اطلاع فرد رسیده و شما می‌توانید بر مبنای مزایا و معایب و هزینه جراحی برای انجام نوع عمل تصمیم بگیرید. در نظر داشته باشید که نتیجه نهایی تمامی این روش‌ها بعد از سه ماه کاملا مشابه و ایده آل خواهد بود.
آیا امکان برگشت شماره چشم بعد از جراحی وجود دارد؟
این سئوال بسیار کلی است و بسته به نوع و میزان عیوب انکساری و شرایط هر فرد متفاوت است. بطور مثال در افراد با نزدیک بینی کمتر از ۶ دیوپتر میزان موفقیت جراحی بالای ۹۹/۹ درصد می‌باشد در حالی که افراد با دوربینی بالای ۴ دیوپتر قطعا کامل اصلاح نشده و بعد از عمل امکان برگشت میزانی از عیب انکساری وجود دارد. بنابراین لازم است میزان موفقیت هر فرد بطور جداگانه و براساس شرایط چشم ایشان تعیین شود و قبل از جراحی به اطلاع شما رسانده می‌شود.
تا چه سنی امکان انجام جراحی رفراکتیو وجود دارد؟
بطور کلی تا قبل از بروز کاتاراکت (آب مروارید) امکان انجام این جراحی وجود دارد ولی بطور کلی بعد از ۵۵ سال امکان انجام جراحی کاهش می‌یابد.
آیا بعد از انجام جراحی رفراکتیو ممکن است دچار پیرچشمی شوم؟
بعد از انجام این جراحی شماره چشم اصلاح و در بهترین حالت عیب انکساری فرد صفر خواهد شد. تمام افرادی که شماره چشم صفر دارند (امتروپیا) از حدود ۴۰ تا ۴۵ سالگی بدلیل ضعف عضله مژگانی داخل چشم که مسئول افزایش قدرت انکساری چشم و دید نزدیک است، دچار وضعیت پیرچشمی شده و برای دید نزدیک خود نیاز به استفاده از عینک پیدا می‌کنند.
این موضوع در تمام افراد در این بازه سنی اتفاق افتاده و پدیده ای نرمال در مسیر زندگی انسان محسوب می‌شود و ارتباطی به انجام جراحی رفراکتیو ندارد. فقط افرادی که خود در این بازه سنی (بین ۴۵-۴۰) تصمیم به جراحی می‌گیرند و نزدیک بینی تا حد ۳ دیوپتر دارند باید اطلاع داشته باشند که بعد از انجام جراحی نیاز به عینک برای کار نزدیک و مطالعه خواهند داشت حال آنکه قبل از عمل با برداشتن عینک بدلیل نزدیک بینی قادر به دید نزدیک خوب هستند.
آیا بعد از انجام جراحی رفراکتیو ممکن است دچار آب مروارید شوم و آیا انجام این جراحی نتایج عمل آب مروارید را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
بطور کلی تمامی انسان‌ها در سن بالا دچار درجاتی از آب مروارید میشوند و این موضوع در سیر زندگی انسان بصورت نرمال اتفاق می‌افتد. انجام جراحی رفراکتیو هیچ گونه تاثیری در بروز یا شدت آب مروارید ندارد. ذهنیت اشتباهی وجود دارد که عمل جراحی آب مروارید در افرادی که تحت لیزر برای اصلاح عیب انکساری قرار گرفته‌اند مشکل خواهد بود. تعیین شماره لنز داخل چشمی در زمان جراحی آب مروارید در افرادی که جراحی رفراکتیو شده‌اند نیز به تمهیدات خاص و دانش خاص داشته با در نظر گرفتن این تمهیدات تعیین لنز با دقت قابل انجام می‌باشد.
چه زمانی بعد از عمل می‌توانم شستشوی صورت، وضو و استحمام نمایم؟
بعد از جراحی محدودیتی برای انجام شستشو، وضو و استحمام وجود ندارد. بهتر است تا یک هفته بعد از عمل بخصوص در بیماران پی آر کی که لنز پانسمان داخل چشم دارند چشم‌ها موقع شستشو کاملا بسته و از تماس آب با فشار به داخل چشم پرهیز گردد.
چه زمانی می‌توانم ورزش کنم؟
محدودیتی برای انجام ورزش وجود نداشته تنها برای شنا لازم است تا یک ماه بعد از عمل از شنا و فرو بردن سر در آب پرهیز نمود.
چه زمانی می توانم رانندگی، مطالعه یا کار با سیستم داشته باشم؟
بطور کلی محدودیتی برای انجام این امور نمی‌باشد و هر زمان فرد راحت بود می‌تواند اقدام به مطالعه یا کار با سیستم داشته باشد.در بیماران تحت پی آر کی بهتر است در هفته اول انجام کارهای چشمی محدود گردد. این امر بخصوص در خصوص استفاده از وسایل الکترونیک بسیار مهم است. استفاده زیاد از وسایل الکترونیک می‌تواند سرعت ترمیم اپی تلیوم قرنیه را تحت تاثیر قرار دهد. این محدودیت‌ها در خصوص لیزیک و اسمایل کمتر بوده بدلیل عدم نیاز به ترمیم اپی تلیوم فرد می‌تواند از روز بعد از عمل کارهای روزمره خود را داشته باشد.
چه زمانی مجاز به انجام آرایش چشمی هستم؟
تا دو هفته بعد از عمل لازم است از انجام آرایش داخل چشم خودداری شود.
چه زمانی می‌توانم از لنز رنگی زیبایی استفاده نمایم؟
بطور کلی استفاده از این لنزها برای قرنیه بسیار خطرناک بوده بهتر است از مصرف این لنزها اجتناب شود. با این وجود در صورت تمایل فرد می‌تواند بعد از سه ماه از جراحی بطور محدود و با رعایت کلیه اصول بهداشتی از این لنزها استفاده نماید.
چه زمان دید خوب بعد از جراحی خواهم داشت؟
در جراحی‌های لاملار (فمتولیزیک و اسمایل) دید مناسب در بازه کوتاهی بعد از عمل حاصل شده معمولا در هفته بعد از جراحی فرد دید خوبی را تجربه میکند. در جراحی پی آر کی بدلیل نیاز به ترمیم اپی تلیوم قرنیه و منظم شدن آن این امر ممکن است تا یک ماه بعد از عمل طول بکشد. البته بیمار بلافاصله بعد از عمل دید متوسط خوبی را تجربه میکند که این دید در فاصله یک هفته بهبود قابل توجه و در یک ماه دید خوب و در سه ماه دید عالی خواهد بود.
تا چه زمانی بعد از عمل احساس خشکی چشم خواهم داشت؟
بعد از کلیه جراحی های رفراکتیو خشکی چشم تا سه ماه بعد از عمل وجود دارد که به مرور کاهش می‌یابد ودر اکثر افراد تا سه ماه بعد از عمل احساس خشکی از بین می‌رود. هر چند در بعضی افراد با زمینه قبلی خشکی چشم ممکن است تا ۶ ماه بعد از عمل هم درجاتی از خشکی چشم وجود داشته باشد.
تا چه زمان بعد از عمل نیاز به استفاده از دارو دارم؟
در جراحی چی آر کی حدود سه ماه و در جراحی فمتولیزیک و اسمایل حدود یک ماه بعد از عمل. البته استفاده از اشک مصنوعی در تمامی روش‌های جراحی معمولا تا سه ماه بعد از عمل مورد نیاز است.
چند بار بعد از جراحی لازم است ویزیت شوم؟
بطور کلی ویزیت‌های بعد از عمل بصورت روز بعد، هفته بعد، ماه اول، ماه دوم و ماه سوم بعد از عمل انجام می‌شود. در صورت نیاز به ویزیت‌های بیشتر این موضوع توسط جراح به شما اطلاع داده می‌شود.
اهم عوارض یا عواقب احتمالی استفاده از روش تشخیصی/ درمانی/جراحی توصیه شده
میزان کلی موفقیت تکنیک‌های مختلف جراحی عیوب انکساری بسیار بالا بوده، در شرایط مناسب از نظر قرنیه و عیب انکساری تا ۹۹/۹ درصد قابل حصول است البته این میزان بسته به شرایط متفاوت از نظر نوع و میزان عیوب انکساری و وضعیت قرنیه و شرایط بیمار ممکن است متفاوت باشد.
در حال حاضر هیچ تکنیکی وجود ندارد که میزان موفقیت ۱۰۰ درصد داشته باشد.
حداکثر دید قابل حصول بعد از جراحی معادل دید اصلاح شده با عینک بوده، هیچ یک از این روش‌ها امکان بهبود بینایی در موارد تنبلی چشم را بیشتر از میزان اصلاحی عینک ندارند.
عوارض حین یا بعد از عمل بسیار نادر بوده، با انجام معاینه دقیق وبررسی‌های کامل قبل از عمل و انتخاب مناسب بیمار و روش مناسب برای جراحی وجراحی دقیق، اکثر این عوارض قابل پیشگیری می‌باشند. با این حال معدودی از عوارض علیرغم کلیه تمهیدات در موارد بسیار نادر امکان بروز داشته که در موارد بعد به مهم ترین این موارد اشاره می‌شود.
عفونت بعد از عمل بسیار نادر بوده، بدترین عارضه بعد از عمل است.در کلیه این تکنیک‌ها امکان بروز دارد. شیوع این عارضه ۱ در ۵۰۰۰ تا ۱ در ۱۰۰۰ مورد جراحی گزارش شده است. در صورت بروز این عارضه نیاز به مداخله سریع و جدی جهت کاهش میزان عوارض بعدی وجود دارد. در مواردی، ممکن است منجر به کاهش دید شدید و پایدار شده و ممکن است نیاز به مداخله جراحی برای درمان این وضعیت باشد.
خشکی چشم جزو عوارض گذرا در این جراحی بوده به نسبت مختلف در تمامی این روش ها دیده می‌شود. در روش لیزیک بیش‌ترین و در روش اسمایل و پی آر کی کم‌ترین میزان بروز را دارد. در اکثر موارد حداکثر ۳ تا ۶ ماه بعد از جراحی رفع می‌گردد ولی در موارد نادر و در افراد با زمینه خشکی چشم ممکن است طولانی تر باشد. شناسایی و اصلاح علل زمینه‌ای قبل از عمل تا حدود زیادی ازین عارضه پیشگیری میکند.
اصلاح کمتر یا بیشتر از حد، جزو عوارض نادر این جراحی‌ها بوده، ممکن است نیازمند مداخله طبی (درمان دارویی) یا جراحی مجدد برای حصول اصلاح کامل باشد.
ترمیم طول کشیده و جدا شدن اپی تلیوم ترمیم شده در موارد نادری بعد از جراحی پی آر کی اتفاق می‌افتد. اکثر این موارد با مدیریت مناسب قابل بهبود بوده و احتمال بروز عوارض بعدی نادر است.
در عمل جراحی پی آر کی، کدورت قرنیه بعد از عمل در موارد نادری اتفاق می‌افتد. احتمال بروز این کدورت‌ها در اصلاح عیوب انکساری بالا، آستیگماتیسم بالا، و موارد دوربینی بیشتر است. در اکثر موارد این کدورت‌ها با گذشت زمان بهبود می‌یابند ولی در موارد نادر ممکن است نیاز به مداخله طبی یا جراحی باشد. تمام تمهیدات لازم در خصوص جلوگیری از بروز این عارضه حین عمل و بعد از جراحی انجام میشوند.
در مورد تکنیک‌های فمتولیزیک و اسمایل با توجه به لزوم ثابت شدن قرنیه توسط یک سیستم ساکشن برای ایجاد برش در قرنیه، در موارد نادر ممکن است حین عمل بدلیل حرکات چشم بیمار این ساکشن آزاد و پروسه ایجاد برش کامل نشود. در این موارد ممکن است به صلاح دید جراح عمل شما به زمان دیگر موکول و با تکنیک دیگری انجام شود. این موضوع در نتیجه نهایی بینایی شما تاثیری نخواهد داشت.
نامنظمی در فلپ و چین های زیر فلپ و رشد اپی تلیوم زیر فلپ جزو عوارض نادر لیزیک بوده ممکن است نیازمند مداخله درمانی برای اصلاح وضعیت باشد.
ضعف استحکام قرنیه و بروز اکتازی (قوز قرنیه) بعد از عمل جزو عوارض بسیار نادر بوده در اکثر موارد با بررسی‌های دقیق و انتخاب مناسب بیمار و تکنیک مناسب قابل پیشگیری می‌باشد. در صورت بروز نیازمند مداخله سریع و جدی جراحی برای جلوگیری از پیشرفت وضعیت و بهبود بینایی دارد.
افراد با نزدیک بینی بالا بدلیل نازکی شبکیه در قسمت های محیطی مستعد بروز جداشدگی شبکیه در طول زندگی خود هستند. این احتمال بعد از اصلاح عیب انکساری هم چنان وجود داشته و ارتباط مستقیم و ثابت شده‌ای با عمل جراحی ندارد و در درصد کمی از افراد ممکن است بعد از عمل چنین عارضه‌ای بروز نماید. این وضعیت بسیار مهم بوده لازم است در سریعترین زمان اقدام درمانی (لیزر یا جراحی) انجام گردد.
افراد کاندید جراحی که در سن پیرچشمی قرار دارند ( ۴۰ تا ۴۵ سالگی)، بعد از جراحی و اصلاح کامل عیب انکساری، برای دید نزدیک (فواصل ۳۰ تا ۶۰ ساتنی متری) نیازمند استفاده از عینک نزدیک (پیرچشمی) خواهنئ بود. این موضوع بدلیل قیزیولوژی کاهش قدرت عضلات داخل چشمی بوده جزو عوارض جراحی محسوب نمی‌شود و برای کلیه افراد بدون عیوب انکساری در این بازه سنی اتفاق می‌افتد. افراد نزدیک بین با تمایل به جراحی در این بازه سنی لازم است دقت ویژه به این موضوع و نیازهای بینایی خود بعد از عمل داشته باشند. در حال حاضر هیچ تکنیک ایده الی برای اصلاح همزمان پیرچشمی وجود ندارد.
شما می‌توانید برای مشاوره بیشتر از طریق صفحه ارتباط با ما با دکتر اسلامپور در ارتباط باشید.